Hoofd en Cromwell horen bij elkaar als boem, knal en plof.
Of juist niet? Ja, republikeins leider Oliver Cromwell (1599-1658) heeft de Engelse koning Karel I laten onthoofden, in 1649, om zelf diens plaats als staatshoofd in te nemen. Twee jaar na zijn – natuurlijke – dood besteeg Karel II de troon. Deze liet Cromwells lijk opgraven, waarna hij alsnog werd onthoofd en hoorden hoofd en Cromwell niet langer bijelkaar.
Zijn hoofd, dat in Londen op een paal was gespiest is gedurende twintig jaar zichtbaar geweest als afschrikking voor anti-royalisten die het in hun bol mochten halen nog eens opstand te ontketenen.
Het moet iets van cynische Britse humor zijn geweest om eeuwen later een helm, primair een hoofdbeschermer, met de naam Cromwell te verbinden.
Uitgerekend deze helm kwam onlangs in mijn bezit.
B., een goede vriend van mijn in 2020 overleden Nortonoom, overhandigde mij diens zilverkleurige helm onlangs; het leek hem mooier dat deze in de familie bleef. Ik ben er erg blij mee, mede omdat het deze oom is geweest die in mijn jeugd met zijn 650SS Dominator bij mij een warme Nortoninteresse wist aan te wakkeren.
Kurk, leren halsstuk en stootband alsmede de flanellen voering van de helm, daterend uit de jaren zestig, hebben de tand des tijds goed doorstaan. Het Nortonlogo op de helm waarvan de schaal er wel gehavend uitziet, maakt het helemaal af.
Bobbyhelm
De geschiedenis van de helm voert terug naar het begin in 1924 in St. Albans, vlakbij Londen met de productie van tropenhelmen onder de naam Helmets Ltd. Twee jaar later nam het bedrijf de productie van motorhelmen ter hand en veranderde zijn naam in Cromwell Works. De productielijn werd uitgebreid met politiehelmen, waaronder de fameuze bobbyhelm, in 1934 gevolgd door brandweer- en mijnwerkershelmen.
In WOII kwamen daar pilotencaps- en helmen bij. In 1983 werden Helmets en Cromwell bijeengeveegd tot een groter bedrijf dat in de jaren tachtig de naam Helmet Integrated Systems Ltd aannam wat vervolgens in 2013 opging in the Gentex Corporation, een grote producent van hightec helmen voor defensie- en veiligheidspersoneel. De Cromwell motorhelm verdween van het podium.
Een verklaring voor de naam Cromwell heb ik nergens kunnen traceren. Mogelijk is de vorm van de helm een verwijzing naar de puriteinse republikeinen uit de Engelse Burgeroorlog (1642-1651), de Roundheads waarvan Cromwell de leiding had. Kenmerkend voor het kapsel van deze sober geklede opstandelingen was dat het vrij kort rond het hoofd en boven de oren geschoren was, zeg maar een bloempotkapsel. Dit in tegenstelling tot de strijders van de koningsgezinde troepen met hun weelderig krullende, lange haren, in de ogen van de Roundheads een verwijfd stelletje.
Puddingschaal
De Cromwell-pothelm kent een eenvoudig maar sterk kurken omhulsel rond het hoofd die is geplakt tegen een schaal van glasfiber. En dat van die schaal mag je vrij letterlijk nemen want deze had de vorm van zoals de Engelsen het noemen een pudding basin, een schaal waarin destijds de Britse moeder de vrouw de custardpudding liet opstijven.
In een beursspecial van motorblad MotorCycling uit 1960 zie ik al dat Cromwell niet meer met de pothelm maar alleen met de zogeheten Clubmanhelm, een jethelm, adverteert. Andere merken als Aviakit, Everoak en Cork gaan nog lekker door met hun potje. En ook op de racecircuits is de jethelm dan nog in geen velden of wegen te bespeuren.
Een helm met geschiedenis, maar ook een helm die inmiddels al lang niet meer door de strengere keuringen heen zou komen en die weliswaar op nostalgici onder ons nog steeds een aantrekkingslkracht uitoefent, maar in Nederland na André ‘Willempie’ van Duin in een vrije val was terechtgekomen en was ingehaald door jet- en integraalhelm.
Een Cromwellhelm wordt nog altijd geproduceerd. Nu door een gelijknamige firma die geen motorhelmen maar hoofdzakelijk veiligheidskleding op de markt brengt. In het assortiment zijn enkel nog twee types terug te vinden: plastic bouwhelmen.