Het is een dag waarop je een ontdekking hoopt te doen, een nieuw oorlogsverhaal van de rommelzolder hoopt te halen. Het liefst iets met de onthulling dat uit vliegtuigen gedropte Nortons in de oorlog voor het verzetswerk een cruciale rol hebben gespeeld. Daarvoor wilde ik best alle kranten uit die tijd napluizen. Een BSA of een Matchless zou trouwens ook goed zijn.
Ja de slagvelden stonden vol motorfietsen. Van de uitelkaar geklapte 98cc Excelsior Welbikes op de Ginkelse Heide bij Ede tot Duitse, in de Russische modder vastgelopen BMW-zijspannen. Zat beelden van af- en aanrijdende Liberators door de uitzinnige straten van bevrijde steden. Maar een klein verzetsrolletje? Zoeken, zoeken, zoeken.
Goed, algemeen bekend is natuurlijk het verhaal van Hans de Beaufort. De in Leusden geboren (1915) motorcoureur verrichtte op de motor koeriersdiensten en bracht in Nederland gestrande Engelse piloten terug naar het veilige Zwitserland. In 1942 werd hij bij de Frans/Zwitserse grens gepakt. Twee maanden later fusilleerden de Duitsers hem in Dijon. De KNMV heeft een wisselbeker naar hem vernoemd, bedoeld voor leden die zich op motorsportgebied uitzonderlijk hebben onderscheiden.
Maar er zal toch wel veel meer motorverzet zijn geweest?
Landwachter
Voorlopig heb ik in één geval een bijrolletje kunnen achterhalen. Van een Belgische FN. Deze was eigendom van een landwachter in Raalte. Hij dwarsboomde het verzet bij verschillende illegale operaties omdat hij overal met die FN opdook. En als hij iets verdachts meende te zien dan lichtte hij onmiddellijk de bezetter in.
Najaar 1944 vonden Raaltenaren Herman en Gam Lugtenberg dat het nu maar eens afgelopen moest zijn en besloten de FN uit de schuur van de landwachter te laten verdwijnen. Na een eerste verkenning slopen ze ’s nachts gewapend met gereedschap, benzine, olie en zelfs reservebougies de schuur binnen. De FN namen ze aan de hand mee. Een eind verderop probeerden ze hem tevergeefs aan de praat te krijgen, waarna ze de motorfiets onderbrachten in een loods van een bekende. Van de landwachter heeft het plaatselijke verzet nooit last meer gehad.
Racemotor
In het Twentse Borne deed zich in november 1943 een motordiefstal van geheel andere aard voor. Een jongeman uit Bornerbroek was met zijn meisje achterop lekker gaan toeren. De motorfiets was gestolen en hij liep tijdens die rit tegen de lamp.
In februari 1944 moest hij zich voor de Almelose rechter verantwoorden. De officier wilde hem drie maanden opsluiten. Kwajongenswerk was het geweest, concludeerde deze, de straf zou anders veel hoger zijn uitgevallen.
Om de motorfiets waarop hij zijn oog had laten vallen, te ontvreemden had de jongeman zich laten insluiten in garage Hofte in Borne. Toen tegen middernacht de kust veilig leek, heeft de jongen – hij moet een potig type zijn geweest – de motorfiets over de eveneens binnen gestalde automobielen heen naar buiten getild.
Ten overstaan van de rechter werd duidelijk hoe ook deze jongen op zijn manier naar het einde van de oorlog had uitgekeken. Hij had met de motorfiets niet alleen indruk op het meisje willen maken maar verklaarde de motor ook te hebben gestolen als ruilobject. Als de oorlog voorbij was, wilde hij er een racemotor voor kopen.