In deze rubriek vind je veelal onconventionele tips uit de trucendoos van de Handigemannetjes en uit de motorliteratuur. De tips worden regelmatig aangevuld en aangepast.
Boren
Dacht toch met een accuboor en een bankschroef een heel eind te kunnen komen. Maar als er geboord moeten worden in frame of blok, neem dan een kolomboor:
– werkt zuiverder
– betere dosering uit te oefenen kracht
“Ook niet met een standaard voor de handboor? Probeer ik nog even bij Jaap in Bedum. “Nee, en koop liever een tweedehands professional dan een nieuwe van de bouwmarkt. Boven de 6 millimeter kom je anders al gauw in de problemen.”
“En als die boor er dan ingaat, altijd eerst voorboren met een kleine boor. Boor voorzien van snijolie of boorpasta om hem scherp te houden.” (Jaap en Bennie)
Bougie (1)
Even de bougie tegen de stoeptegel tikken en klaar. Nou nee. Bougies hebben verschillende electrodenafstanden.
Bij magneetontsteking moet deze ongeveer 0,5 mm zijn, bij accubobine-ontsteking 0,6-0,8 mm.
Een magneet vonkt bij het starten slechter maar bij een hoger toerental niet. Bij de accubobine is dat net andersom. (Heije)
Een instructieboekje van een Sparta 125 (1951) schrijft zelfs een afstand van 0,3-0,4 mm voor.
Bougie (2)
Bij magneetontsteking de kickstarter nooit rondtrappen met een losse bougiekabel zonder dat de bougie contact met de massa maakt. Je magneet kan sneuvelen omdat deze zijn vonk niet kwijt kan. Magneten met overslagschroef , zoals bij voorbeeld de Lucas K2F, zijn hier tegen beveiligd. (Arris)
Bougiekap
Je hebt bougiekappen en bougiekappen. Kappen met en zonder weerstand. Die weerstand wordt ingebouwd om radio’s en (communicatie-)elektronica op de motor niet te storen. Je kunt deze kappen op de meeste motorfietsen gebruiken, maar niet bij magneetontsteking. De relatief zwakke (start)vonk van deze ontsteking overleeft de weerstand (5.000 ohm zoals in illustratie) niet. (Arris)
Condensator
Als de vonk van je magdyno of (Lucas)magneet slechter wordt, hoef je niet altijd meteen te denken aan een complete magneetrevisie. Zo stelde Arris mij gerust.
Het kan ook zijn dat de condensator het heeft begeven. Dat komt nog wel eens voor bij magneten die zijn toegerust met een ‘bromfiets-condensator’. Deze zijn bedoeld voor een vliegwielmagneet waarbij de condensator niet mee ronddraait.
Bij Lucas-magneten wordt de condensator met anker wel rondgeslingerd. Een condensator als de WIMA MKS4 (in dit geval voor een Lucasmagdyno) is daar wel tegen bestand.
Arris kwam uit bij deze condensator nadat hij ontdekte dat Italiaanse condensatoren een beperkte levensduur hebben en de condensator van een Honda-bromfiets het nooit begaf.
Contactpunten
Niet schoonmaken met een vijl of ruw papier maar met een ontvetter. (Heije)
Je kunt de punten met een vijltje of een stukje schuurpapier blank maken. Maar daarna moet je ze wel met wasbenzine schoonmaken. (Arris)
Corrosie blok
Om wanhopig van te worden.
Dat BMW-blok dat ik tegenkwam bij Harold. Het aluminium was zwaar bespikkeld met corrosie-spots. Een klant die bij hem een kabel kwam ophalen, wist er wel raad op.
Je hoeft er niets aan te doen. “Alleen het blok met een kwast in de WD-40 zetten. Dan wacht je een paar maanden en dan moet jij eens zien: de corrosie veeg je er zo met een doekje vanaf.” Mmm, een WD-40 marinade.
Draad meten
Om te bepalen met welk schroefdraad je hebt te maken kun je gebruikmaken van speciale draadmetertjes. Met een draadtap gaat dat ook uitstekend. Bovendien heb je daarmee een groter vlak om het draad na te meten. (Heije)
Gaskabel
Voor een noodreparatie van een gebroken gaskabel heb je alleen maar een kabeltonnetje en een paart ie-wraps nodig. .
- Verwijder stelnippel van de gaskabel zodat er een stukje binnenkabel uit de buitenkabel steekt.
- Duw binnenkabel onder het beugeltje door de ruimte tussen remhandle en stuur, zodat buitenkabel door beugeltje wordt tegengehouden.
- Monteer op gaskabel een noodnippel
- Zet buitenkabel met tie-wrap vast aan stuur.
- Zet binnenkabel met tie-wrap vast op gashandle, waarbij nippel ervoor zorgt dat hij niet kan losschieten. Rijen maar. (januarinummer 2016 van BSA-club Nederland)
Ketting blokkeren
Even de ketting blokkeren om een moer van een kettingwiel los te kunnen draaien. Daar pakte ik een stuk hout voor. O, niet doen, zegt Harold. Leg maar een doek tussen ketting en kettingwiel. Dan trekt het tandwiel zich ook wel strak en beschadig je geen ketting of tandwiel.
Koplamp
Nieuwe kabelboom? Of moet je om welke reden dan ook de bedrading in de koplamp verleggen? Overweeg dan om de stroomkabels in de koplamp los te maken en tijdelijk uit het koplamphuis te verwijderen. Schilder vervolgens de binnenkant van het huis wit.
Waarom? Het werken in een – donker – potje met pieren zoals bijvoorbeeld de koplamp van een BMW R75/5 gerust genoemd mag worden, is soms erg verwarrend. Je raakt de draad kwijt…
Het werkt veel overzichtelijker in een wit geschilderd interieur. En – extraatje – je ziet het in deze donkere dagen ook allemaal effe net wat meer zitten.
Koppeling
- Koppeling zwaar? Zet koppelingshandle 1,5 cm van het rubberen handvat af. Je creëert daarmee een groter moment waardoor de koppeling lichter loopt. Smeer ook de draaipunten van de handle.
- Kabel gebroken? Een te lange kabel met een losse schroefton op het stuur is makkelijk onderweg te repareren.
- Drukstift beschadigd? Voorkom dit door motor in zijn vrij te zetten voordat je stil staat. Als stift door zijn harde laag is gedrukt (stift krult dan open als een bloem), drukstift doorzagen, de uiteinden op een campingbrander harden en er een kogel tussen leggen. (Frans Hendriks/BSA-club)
Magneet droog bewaren
Als je schuur of garage vochtig is, overweeg dan om de magneet/magdyno gedurende de wintermaanden van je motor te schroeven en deze op een drogere plek binnenshuis te bewaren. Niet rijden = geen warmteontwikkeling = geen verdamping = vochtophoping.
Vooral de Lucasmagneet die – ten opzichte van een BTH – wordt gekenmerkt door een minder goede isolatie van de koperwindingen, loopt dan bij de langdurige stilstand minder vochtschade op. Staat je motor langer dan een half jaar op stal dan is demontage van de magneet zeker aanbevolen.
Magneet testen
Een magneet kan een pracht van een vonk leveren onder kamer- of schuurtemperatuur. Doorgaans ontstaan de problemen als de vonkentrommel na wat langer rijden warm wordt. Om te controleren of de magneet ook onder die werkomstandigheden blijft functioneren, kun je hem gedurende een paar uur onder een alufolietje op 60, 70 graden verwarmen in de oven. Kijken of-ie daarna nog zo mooi vonkt. (Arris)
Middenbokveer
Makkelijke montage veer middenbok (BMW Monoclub):
1. Monteer de bok volledig aan de motor.
2. Haak de veren met de korte kant aan het frame.
3. Leun de motor tegen een muur of laat iemand hem vasthouden.
4. Bevestig de lange uiteinden van de veren aan de onderkant van de haken terwijl je de bok in een zo gunstig mogelijke hoek hiervoor scharniert.
5. Bok nu de motor voorzichtig/langzaam op. Let op: dit gaat nu heel zwaar! Met een harde knal schieten de veren in de juiste positie.
Motor slaat af
Ja en dan wil je motor niet meer starten. En elke trap op de kickstarter brengt je verder van huis. Bougie zeiknat, dat soort gedoe. Uitdraaien, lapje eroverheen, droog, en weer indraaien.En natuurlijk weer niet starten.
Maar waarom werkt ie niet mee? Benzinetoevoer of is het elektrisch?
Jaap hanteert als stelregel dat elektrische problemen zich aandienen als de motor steeds aan- en uitgaat. Benzineproblemen merk je als de motor langzaam uitdooft. “‘Starvation’ zegen ze in Engeland.”
Oliebadkast (1)
Een Engelse kwaal die zich uitstrekt van AJS tot Zenith is die eeuwige olieplas. Motorfietsen met een oliebadkast voor de primaire ketting zijn extra gehandicapt. Met name als het deksel met een centrale moer tegen de kast is geschroefd.
De deksels zijn niet zelden kromgetrokken door te stevig aandraaien. De rubberen afdichtring kan de ontstane speling niet meer opvangen, zekers als de ring ook nog eens is uitgedroogd en verhard.
Remedie? Monteer een ‘vers’, niet uitgedroogd afdichtrubber. Zo nodig vervolgens met siliconenkit de rand van de deksel vol kitten. Niet te zuinig! Ook kun je de rubberen ring nog een extra kitlaag geven. (Jelle)
En laat de kit niet eerst uitharden voordat je het deksel monteert: je krijgt hem dan helemaal niet meer dicht. (Hans)
Oliebadkast (2)
Volgens Jan Wolfert (Norton 19S) kun je het oliebad voor de primaire ketting best missen.Hij geeft graag een tip door van – ‘ere wie ere toekomt’ – zijn vriend Rinus Scheele.
Hij smeert de ketting van buitenaf regelmatig met kettingvet. Maar dan heb je wel een – goed smeerbare – ketting met O-ringen nodig.
Zo’n ketting, in dit geval een 5/8×1/4 inch van CZ, koopt hij bijvoorbeeld bij www.motorketting.nl
Bestel dan wel een sluitschakel met een visje. Anders moet je klinken, waarschuwt Jan tenslotte.
Oliekeerring
Werkplaatshandboekalarm! Vervanging van de oliekeerring achter het vliegwiel bij een BMW of Guzzi kan een riskante onderneming zijn. Als je daarbij de krukas niet fixeert en deze verschuift, dan kan een van de drukringen van zijn plaats komen en bij hermontage klem komen te zitten tussen krukas en carter. Brrrrrr. Als dat gebeurt rest er alleen nog een volledige demontage van de krukas. Werkplaatshandboeken vergeten dit te melden.
Harold zet de krukas vast door de deksel van de ontsteking te halen en een dikke doek tussen de dynamo en de weer te monteren deksel te leggen, zodat de krukas niet naar voren kan schuiven.
Oliepomp
Om te controleren of je oliepomp ook pompt en olie verplaatst, kun je hem demonteren en laten draaien op de kracht van een boormachine. Pruts daarvoor een slangetje op de boor en verbindt dat met het wormwieltje dat de pomp aandrijft. Draaien maar. (Jaap)
Ontstekingstijdstip
Niet doen, een schroevendraaier tussen de distributietandwielen steken. Dat wordt nog wel eens gedaan om te voorkomen dat het tandwiel dat de magneet aandrijft, verschuift bij het vastzetten. Je ontstekingstijdstip staat dan misschien wel goed, maar de aandrijfas is ook ontzet.
Beter is het om het tandwiel met een klein tikkie van de rubberhamer op de conische aandrijfas te fixeren voordat je de moer aandraait. (Arris)
O-ring monteren
Een rubberen O-ringetje altijd monteren met een beetje siliconenvet of zuurvrije vaseline, zegt Harold. Dan plaats je hem bijvoorbeeld zonder beschadigingen op een sproeier.
Pakking (1)
Voor de voet van de cilinder of voor de rockerbox volstaat normaal gesproken een papieren pakking. Bij veel oudere motorfietsen liggen de pasvlakken echter niet altijd strak op elkaar en is het beter de papieren afdichting licht met vloeibare pakking in te smeren. Heije neemt daar de grijze pakking Dirko voor.
Ook komt Quick Metal (Loctite 660) af en toe uit de verpakking. Dat wordt gebruikt om losgelopen asjes vast te zetten, zoals van het tussentandwiel (tussen kruk- en nokkenas) bij een Norton twin.
Pakking (2)
Jaap kreeg het niet voor elkaar om de bronzen pasvlakken van zijn oliepomp nauw op elkaar te laten aansluiten. Lekkage, lekkage, lekkage. Toen begon hij te vloeken in de kerk en soldeerde de vlakken met soldeerpasta op elkaar. “Wel oppassen dat er geen soldeersel door de naden heen naar binnen vloeit”.
Nogmaals: het blijft vloeken in de kerk, maar er liggen aanzienlijk minder olieplassen onder de motor.
Pistonpen
Om een vastzittende pistonpen te verwijderen is een strijkijzer een handig hulpmiddel als het blok nog in het frame zit. Plaats het ingeschakelde apparaat (stand: Linnen) op de zuiger en de warmte doet de rest. Even later duw je voorzichtig de pistonpen uit zuiger en small end.
Hou je in en ga niet tikken met een hamer: je wordt afgestraft met een kromme drijfstang.
Primaire ketting
Probleem bij veel motorfietsen met een losse versnellingsbak is de kracht die de achterketting erop uitoefent. Deze trekt de bak naar achteren. Vervolgens komt de primaire ketting veel te strak te staan. Door de primaire ketting op de juiste wijze te stellen kun je dat voorkomen, zegt Jelle.
“Een veel gemaakte fout bij het spannen van deze ketting is dat de speling in de stelbout (zie pijl) naar achteren op 0 wordt gezet, terwijl die speling juist naar voren 0 moet zijn.” Dat weerhoudt de bak ervan naar achteren te schuiven.
Stelbout versnellingsbak Norton ES2
- Draai de primaire ketting rond totdat hij op zijn strakst staat.
- Stel de ketting af op de gewenste speling.
- Draai de stelbout terug tot het punt waarop de speling weer toeneemt.
- Zet de versnellingsbak vast.
Zie voor smering primaire ketting: Oliebadkast (1) en (2)
Remvloeistof
Gehannes is het, dat verversen van remvloeistof. 
Harold zag in de racerij hoe eenvoudig en snel het ook kan. Nadat de oude vloeistof aan de onderkant is afgetapt, vul je niet vanaf het bakje op het stuur, maar druk je de vloeistof met een flinke injectiespuit van onderaf in de leiding. Met deze methode is er nog nauwelijks gedoe met hardnekkige luchtbelletjes in de remleiding. Ze worden afgevoerd via het bakje op je stuur.
Remvloeistof lekkage
Remdruk valt weg. Maar op welke plek verlies je nou je remvloeistof? Bestrooi verdachte plekken met talcpoeder en algauw openbaart zich de ‘zweetplek’. (Erwin)
Tankdop lekkage
Lekkage via de scharnierende afsluitdop van olie- en benzinetank kan te wijten zijn aan een slecht sluitende tankdop.
De lekkage wordt veelal veroorzaakt door een kleine ontzetting van het scharnier. Om na te gaan of dit aan de orde is:
1. trek de splitpen uit het scharnier
2. plaats de dop goed sluitend op de tank
3. probeer of de splitpen er makkelijk in gestoken kan worden
4. vaak blijkt dat dat pas kan na enige verbuiging van de scharnierlippen
5. buig lippen voorzichtig bij.
Trommelrem (1)
Als je remhandle tijdens het remmen op en neer klappert, is je trommel ovaal. Kun je laten uitdraaien, zodat-ie weer egaal rond is en de remvoering tijdens het remmen de trommel vol raakt en de remwerking optimaal is.
Onrondheid kan optreden als spaken losraken maar ook als het wiel niet goed – opnieuw – is ingespaakt. (Jaap)
Trommelrem (2)
Voor een goede remwerking is de kwaliteit van de remveren het belangrijkst, zegt Jelle. Die is vaak slecht door beschadiging bij de montage van de remschoenen. Doordat deze met veren en al over de remnok en het scharnierpunt worden getrokken. Een lastige manier van monteren waardoor ook nog eens de remveren worden opgerekt.
Jelle: “Dat kan veel makkelijker. Tik eerst die remnok of het scharnierpunt eruit, leg de remschoenen met veren op de ankerplaat en tik nok of scharnierpunt terug.” Met een bandenlichter of ander hefboompje druk je daarbij de schoenen iets uit elkaar.
Uitlaat ontkolen
- Sluit uiteinde uitlaat af met bijvoorbeeld een aardappel
- Giet uitlaat vol met caustic soda oplossing
- Laat enkele minuten inweken (zie verpakking caustic soda voor dosering en inweekduur)
- Gooi leeg in oude teil
- Goed doorspoelen met water
- Droog blazen.
Uitlaat vastzetten
Klemring uitlaat gebroken?
Neem een stuk van een oude ketting en maak deze net zo lang dat je door de uiteinden een bout M5 of M6 kunt steken. Draai de moer aan de uitlaat zit weer vast. (www.ajs-matchless.nl/)
Verzinken
Zien bouten en moeren er niet meer uit? Na een verzinkbeurt zijn ze weer als nieuw. Voor zo’n dertig euro kun je dat laten doen bij een verzinkbedrijf. Zoals bijvoorbeeld Waelbers in Ruinerwold.
Wel moet je wat voorwerk verrichten en bouten, moeren en beugeltjes ontroest aanleveren. Zo zet Harold ze eerst een week in de caustic soda waardoor de oude zinklaag en eventuele verflaag verdwijnen.
Daarna gaat het geheel nog twee dagen in het zoutzuur en vervolgens in de dieselolie om te ontroesten. Hardnekkige poedercoating kun je wegkrijgen met remolie. Om de boel tot slot te ontvetten neemt Harold zijn toevlucht tot Dasty, het gifgele schoonmaakmiddel van Wibra.
Voelermaat
Hoe los of strak mag je een voelermaat nog tussen twee meetpunten verschuiven? Een video van de Amerikaanse site Motorcyclist Garage (http://www.motorcyclistonline.com/tools-tech-tips-how-to-use-feeler-gauges-mc-garage-video-how-to) laat zien met welk gevoel je de kleppen met je voelermaat afstelt: Leg een A4’tje tussen twee tijdschriften en trek dat er vervolgens tussenuit. Met dát gevoel stel je de klepspeling af.
En vergeet niet dat je een los blad uit de set voelermaten kunt halen als je moet meten op een lastig te bereiken plek in je blok.